
PROGRAM
Nasiona w agroekologii, permakulturze i suwerenności nasiennej – fundamenty dla przyszłości. Perspektywy uczestniczek
Iwona Bałdyga, Anna Chęć, Klaudia Kryńska
Agro-bioróżnorodność, rolnictwo i nasiona – od Banków nasion do Domów nasion
Dr Denise Dostatny, Wioletta Olejarczyk
Planowanie sezonu i produkcji nasion: nasiennicy-praktycy z Polski
Paweł Kobielus, Edyta Jaroszewska-Nowak
Kwestie techniczne i botaniczne: co trzeba wiedzieć, by odtworzyć cechy i zachować różnorodność genetyczną?
Emilia Pelc, dr Grzegorz Gryziak
Koncentracja rynku nasiennego w globalnym systemie rolnictwa i żywności. Kto produkuje nasze nasiona?
Marita Wiggerthale
Prawo i polityka nasion w Polsce i globalnie: co trzeba wiedzieć
Karolina Pruchniewicz, Dorota Metera
Agroekologia, autonomia gospodarstw i ruch suwerenności nasiennej na świecie
Andrea Ferrante, Wayne Frankham
Organizacja wspólnej produkcji nasion: Społeczne Sieci Nasienne w Europie – studia przypadku
María Carrascosa, Ben Gabel
Społeczne Domy Nasion: oddolne strategie organizowania procesów i dbania o jakość. Studium przypadku
Monika Podsiadła, Wayne Frankham
Edukacja nasienna – jak uczyć o nasionach w gospodarstwach, szkołach i ogrodach społecznych?
Catrina Fenton, Joanna Bojczewska,
Weronika Koralewska
Zarządzanie nasionami w domowych i społecznościowych kolekcjach
Ronnie Vernooy, Arnab Gupta
Trening ,,Agro-Perma-Lab: NASIONA” 2021 , którego zapis przedstawiamy był spotkaniem szkoleniowym dla edukatorów i liderów społecznych w sieci agroekologii i permakultury podnoszącym kompetencje z zakresu: strategii tworzenia Społecznościowych Domów i Sieci Nasion, ich technicznych, wspólnotowych oraz politycznych aspektów.
Podczas szkolenia poruszyliśmy szereg zagadnień związanych z zachowywaniem nasion – od praktyk zachowywania i przetwarzania, po organizację wymian nasion oraz żywych kolekcji oraz kwestię utrzymywania wysokiej jakości materiału siewnego i edukacji innych. Cały projekt otrzymał finansowanie od Community Seed Banks Academy.
FACYLITACJA: Joanna Bojczewska, Weronika Koralewska
PATRONAT: Krajowy Bank Nasion (Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR-PIB). Patronat medialny: Zielone Wiadomości.
WSPARCIE MERYTORYCZNE: Krajowy Bank Nasion (KCRZG, IHAR-PIB), Schola Campesina, Red de Semillas, Bioversity International, Wageningen University & Research, Heritage Seed Library, Real Seeds Catalogue, Centrum Edukacyjne Ogrody Permakultury, Seed Sovereignty Britain & Ireland, Siedlisko Natury, Oxfam Deutschland, Ekoland Zachodniopomorski, Ekologiczny Uniwersytet Ludowy, Koalicja Żywa Ziemia, BIOEKSPERT, We&Waste, Gospodarstwo Słoneczna 25, Renata Korn, Nico Stouten
TRENERZY – Kogo zobaczysz w naszych materiałach?
Klaudia Kryńska
Absolwentka Socjologii Stosowanej i Antropologii Społecznej na Uniwersytecie Warszawskim. Miejska ogrodniczka, od 6 lat związana ze Wspólnym Ogrodem przy Służewskim Domu Kultury. Edukatorka działająca na rzecz suwerenności żywnościowej, współpracująca z organizacją Nyeleni Polska.
Iwona Bałdyga
Absolwentka EUL-u, członkini Ruchu Suwerenności Żywnościowej Nyeleni Polska oraz Stowarzyszenia ISERIS; wcześniej, za miejskiego życia sympatyzowałam z Ogrodem Społecznym KOS, obecniena wsi: udało mi sie poprowadzić cały sezon pełen obfitości na wymagającej piaszczystej lubuskiej Ziemi. Staram się tworzyć “grupy zakupowe” w miejscach, które odwiedzam podróżując; właśnie przeprowadziłam się w Izery i wysiałam zimową zieleninę w tunelu.
Anna Chęć, Dolina Bawole Serce,
Aktywistka, animatorka, edukatorka/ trenerka – prowadzi warsztatownię DZIAŁAJ Z CHĘCIĄ.
Żyje i uprawia w siedlisku: DOLINA BAWOLE SERCE w Bystrej koło Bielska-Białej, gdzie prowadzi działania edukacyjne z wykorzystaniem ścieżki edukacyjnej OGRODY DLA ZIEMI. Prowadzi Fundację ŚWIAT W NASZYCH RĘKACH i przedsiębiorstwo społeczne KOSMICZNA ARCHITEKTURA OGRODOWA, które wykonuje kopuły geodezyjne. W praktyce i systemowo działa na rzecz bezdomnych zwierząt. Współinicjatorka SIECI MOC NASION. Wierzy, że „Zmiana jest możliwa. Tu i teraz. Ważny jest każdy mały krok” [motto Fundacji Świat w Naszych Rękach]
Denise Dostatny, Krajowy Bank Nasion (KCRZG-IHAR-PIB)
Denise od 2004 r. pracuje w Krajowym Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (KCRZG-IHAR-PIB) w Radzikowie. Jest zaangażowana w wiele działań mających na celu popularyzację ochrony różnorodności biologicznej w obszarachwiejskich. Jest kuratorem kolekcji dzikich gatunków pokrewnych roślin uprawnych oraz kuratorem herbarium KCRZG. Prowadzi wykłady i szkolenia dla uczniów, studentów rolników, hobbystów oraz pracowników Ośrodków Doradztwa rolniczego zarówno w siedzibie Instytutu w Radzikowie jak też na terenie całego kraju. Opublikowała kilkadziesiąt prac, zarówno naukowych, jak i popularno-naukowych.
Wioletta Olejarczyk, Gospodarstwo Słoneczna 25, Jurajska Kooperatywa Spożywcza
Rolniczka współpracująca z Matką Ziemią (Gospodarstwo Słoneczna 25), zielarka fitoterapeutka, inicjatorka Jurajskiej Kooperatywy Spożywczej i RWS “Słoneczna 25”, członkini Ruchu Suwerenności Żywnościowej Nyeleni Polska oraz sieci “Moc Nasion”.
Edyta Jaroszewska-Nowak, Ekoland Zachodniopomorski, Solidarność NSZZRI
Rolniczka i aktywistka, która prowadzi 10-hektarowe gospodarstwo ekologiczne w województwie zachodniopomorskim. Jest wiceprzewodnicząca zachodniopomorskich struktur Solidarności Rolników Indywidualnych, członkinią Stowarzyszenia Ekoland i Nyeleni Polska. Od wielu lat angażuje się w obronę rolnictwa przed GMO oraz ochronę bioróżnorodności i praw rolników do ziemi i nasion.
Paweł Kobielus- Siedlisko Natury, Ekoosada Opolnica
Współtwórca „Siedliska Natury”, Paweł Kobielus wraz z żoną Grażyną, córką Julią oraz całą rzeszą osób wspierających podjął wyzwanie stworzenia modelowego siedliska ekologicznego na powierzchni 2ha. Gospodarstwo zostało założone w 2012 r. na płaskowyżu malowniczej wioski Opolnica w otoczeniu Gór Bardzkich, jako jedna z wiodących części projektu „Ekoosasda Opolnica”. Wcześniej gospodarze zajmowali się przez 28 lat prowadzeniem w województwie małopolskim certyfikowanego gospodarstwa ekologicznego: „Brzozowy Gaj”.Paweł współorganizował akcję edukacyjną o nasionach “Siejemy Przyszłość” i wraz z żoną prowadzą obszerną kolekcję nasion z własnego ogrodu, zarówno nasion roślin warzywnych jak i nasion roślin miododajnych, dla zapylaczy i bioróżnorodności. Uprawy prowadzi zgodnie z kryteriami rolnictwa ekologicznego, przy czym swoje gospodarstwo definiuje jako “wolne od certyfikatów”.
Emilia Pelc, absolwentka Ekologicznego Uniwersytetu Ludowego
Z wykształcenia biotechnolog. W 2014 roku – jako osoba wychowana w mieście i zupełny nowicjusz – zaczęła przygodę z rolnictwem ekologicznym. Od tego momentu konsekwentnie zgłębia różnorodne aspekty związane z rolnictwem ekologicznym – uprawę (gł. warzywnictwo), hodowlę twórczą i zachowawczą, nasiennictwo oraz kontakt z klientem i sprzedaż. Wiedzę rolniczą uzupełniała na kursie rolnictwa ekologicznego (Ekologiczny Uniwersytet Ludowy) oraz studiach podyplomowych (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski).
Grzegorz Gryziak, Krajowy Bank Nasion (KCRZG, IHAR-PIB)
Od 2010 r. pracuje w Krajowym Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (KCRZG, IHAR-PIB) w Radzikowie, gdzie kieruje pracami przechowalni długoterminiwej. Zajmuje się zachowaniem w stanie żywym roślinnych zasobów genowych, tj. nasion ważnych dla wyżywienia i rolnictwa.
Marita Wiggerthale, Oxfam Deutschland, Niemcy
Konsultantka ds. globalnego systemu żywności i rolnictwa, pasjonatka sprawiedliwości żywieniowej i agroekologii. Ukończyła studia magisterskie z nauk politycznych, ekonomicznych i pedagogicznych. Od 2002 do 2004 była odpowiedzialna za komunikację , public relations i lobbing w sektorze handlu detalicznego w GermanWatch, a od sierpnia 2005 jest konsultantem ds. globalnego systemu żywności i rolnictwa w Oxfam Germany. Przez lata zajmowała się niesprawiedliwymi zasadami w handlu produktami rolnymi (WTO), wspólną polityką rolną (WPR), spekulacją żywnością i polityką w zakresie agropaliw. Marita bada jak sprawić, by rynki żywności działały na rzecz drobnych rolników i pracowników. Tematy, którym się przygląda obejmują zależności pomiędzy praktykami handlowymi, agroekologią i lokalnymi rynkami na globalnym Południu, a ostatnio nad siłą przemysłu w szerszym systemie gospodarczym, również koncentracją rynku nasiennego. Marita jest autorką raportu “Corporate power in the food system: Facts and figures on market concentration in the agri-food sector” ze stycznia 2021 roku.
Karolina Pruchniewicz, We&Waste
Prawniczka zajmują się prawem żywnościowym, agrarystka, doradczyni etycznego i lokalnego biznesu, przedsiębiorcza propagatorka minimalizmu i zrównoważonej współpracy w zgodzie z poszanowaniem praw człowieka i konsumenta, inicjatorka działań ekologicznych – Prezes Stowarzyszenia What a Waste. Założycielka społeczności we&waste, która wspiera i rozwija inicjatywy związane z ideą slow life. W swoich działaniach zawsze uwzględnia sprawy społeczne, aspekty środowiskowe i wsparcie słabszych. Naukowo zafascynowana filozofią polityczną, teorią prawa żywnościowego i rolnego, a także zagadnieniami skupionymi wokół prawa humanitarnego, globalnego prawa żywnościowego i prawnymi aspektami greenwashingu.
Dorota Metera, Koalicja Żywa Ziemia, BIOEKSPERT
Prezes Zarządu i Pełnomocnik ds. Jakości BIOEKSPERT Sp. z o.o. – jednostki certyfikującej w rolnictwie ekologicznym (od 2002 roku); przedstawicielka polskich organizacji członkowskich i członkini Rady IFOAM EU Group (International Federation of Organic Agriculture Movements) (od 2009 roku); wiceprzewodnicząca Rady IFOAM EU Group (od 2016 roku); członkini Komitetu Akredytacji IOAS (International Organic Accreditation Service) (od 2008 roku); członkini Rady do spraw Rolnictwa Ekologicznego przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi (od 2016 roku). Została wybrana przez organizacje ekologiczne na przedstawicielkę w Komitecie Monitorującym Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-20013 i 2014-2020 oraz w Komisji ds. GMO przy Ministrze Środowiska (od 2014 roku). Członkini Stowarzyszenia Forum Rolnictwa Ekologicznego. Jest absolwentką Wydziału Ogrodniczego SGGW, od ponad 30 lat profesjonalnie zajmuje się rolnictwem ekologicznym. Od 1983 roku prowadzi i tłumaczy szkolenia na temat rolnictwa ekologicznego i programów rolnośrodowiskowych. Jest autorką, współautorką, redaktorką i tłumaczką z języka niemieckiego 13 pozycji książkowych z tego zakresu. Ma doświadczenie i wiedzę na temat polityki rolnej w UE, rozwoju obszarów wiejskich, programów rolnośrodowiskowych, rolnictwa ekologicznego, problemów środowiskowych rolnictwa i ochrony przyrody. W 2009 roku odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi.
Andrea Ferrante, Schola Campesina, Włochy
Andrea jest agroekologiem i niezależnym konsultantem w dziedzinie polityki rolnej i agroekologii z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem w zakresie planowania polityki rolnej i żywnościowej oraz rozwoju obszarów wiejskich, zarówno na szczeblu krajowym i regionalnym, jak i międzynarodowym. Współpracuje z organizacjami międzynarodowymi (La Via Campesina) działającymi na rzecz wsparcia drobnego rolnictwa i produkcji żywności. Od 20 lat prowadzi rodzinne gospodarstwo ekologiczne, jest członkiem spółdzielni socjalnej Bio, która posiada gospodarstwo we włoskiej prowincji Viterbo. Jest koordynatorem Schola Campesina Aps, międzynarodowej szkoły agroekologii znajdującej się w Biodistretto della Via Amerina e delle Forre (Civita Castellana, Viterbo, Włochy). ⇈
Wayne Frankham, Seed Sovereignty Britain & Ireland, Irlandia
Po corocznej wymianie nasion i zainicjowaniu Społecznego Banku Nasion „Seed Keep” www.seedkeep.com, Wayne został zatrudniony jako ogrodnik społecznościowego ogrodu Knockvicar Organic Garden w hrabstwie Roscommon. Wayne pracował również jako irlandzki Koordynator Suwerenności Nasiennej w Irish Seed Savers oraz wThe Gaia Foundation w ramach programu Suwerenności Nasiennej. Jako trener i hodowca zajmujący się zachowywaniem nasion roślin warzywnych, zorganizował w zeszłym roku wydarzenie The Living Seed w Cloughjordan Eco-Village, gromadząc razem producentów i pasjonatów nasion z Irlandii i Wielkiej Brytanii (wśród nich znaleźli się szefowie kuchni oraz hodowcy-badacze nasion), zaangażowani w zrównoważone działania związane z nasionami. ⇈
María Carrascosa, Red de Semillas, Hiszpania
Maria jest inżynierem agronomii z tytułem magistra rolnictwa ekologicznego. Od prawie 20 lat swoją aktywność zawodową koncentruje na rozwoju inicjatyw i działań w ramach suwerenności żywnościowej, agroekologii, rolniczej bioróżnorodności, rolnictwa rodzinnego i sprzedaży bezpośredniej, w Hiszpanii, ale także w innych krajach jak Brazylia. Kierowała pracą kooperatywy rolników ekologicznych na południu Hiszpanii przez 6 lat, a od 2005r. Jako koordynatorka Red de Semillas „Resembrando e Intercambiando” (hiszpańska sieć nasienna). W latach 2010-2020 była dyrektorką sieci nasion Andaluzji, gdzie koordynowała różne projekty związane z promocją i badaniami nad zbiorowym zarządzaniem różnorodnością biologiczną upraw. Od 2020 roku pracuje w Fundacji Entretantos, rozwijając projekty dotyczące polityk publicznych w zakresie zrównoważonej żywności i zdrowej diety, a także transformacji agroekologicznej.millas „Resembrando e Intercambiando” (hiszpańska sieć nasienna).
Ben Gabel, Real Seeds Catalogue, Wielka Brytania
Ben jest jednym z wielu zaangażowanych osób zachowujących nasiona, którzy współpracują z Programem Suwerenności Nasiennej w The Gaia Foundation w Wielkiej Brytanii i Irlandii, aby dzielić się swoimi umiejętnościami, pasją i wglądem w sztukę produkcji nasiennej. Firma The Real Seed Company, dla której pracuje, od siedemnastu lat sprzedaje agroekologiczne odmiany nasion rolnikom i hodowcom w Wielkiej Brytanii i poza nią. Prowadzą katalog nasion dawnych odmian oraz edukację na swojej stronie www.realseeds.co.uk
Monika Podsiadła, Centrum Edukacyjne Ogrody Permakultury, Festiwal Koopermatywy
Animatorka permanentnej kultury. Z zamiłowania ogrodniczka, zielarka. Odwiedziła wiele alternatywnych miejsc w Europie, brała udział w wielu kursach, spotkaniach, konferencjach pod patronatem Globalnej Sieci Ekowiosek. Od prawie 20 lat tworzy siedlisko permakultury, edukuje, pracuje z woluntariuszami z kraju i zagranicy. Książka pt.: „Ogrody Permakultury. Dotknąć Ziemi” powstała między innymi na bazie jej wieloletnich doświadczeń. Jest inicjatorką i koordynatorką Festiwalu Koopermatywy.
Joanna Bojczewska, Agro-Perma-Lab/Ekopoletko
Koordynatorka projektu i programu szkolenia AgroPermaLab. Joanna jest edukatorką Agroekologii z doświadczeniem w dziedzinie ekosystemowych i permakulturowych upraw w Polsce i Anglii; absolwentka Ekologicznego Uniwersytetu Ludowego (EUL), współzałożycielka i animatorka Ruchu Suwerenności Żywnościowej Nyeleni Polska i międzypokoleniowych spotkań rolników. Z wykształcenia antropolog społeczny, pasjonuje się edukacją nieformalną, projektuje treningi i warsztaty.
Weronika Koralewska, Agro-Perma-Lab
Koordynatorka projektu Agro-Perma-Lab: Nasiona, współzałożycielka Fundacji AgroPermaLab.
Weronika jest facylitatorką i trenerką w nurcie edukacji nieformalnej, z doświadczeniem w realizacji programów edukacyjnych w dziedzinie edukacji ekologicznej, głębokiej ekologii oraz sztuki. Z wykształcenia jest politologiem. Członkini Ruchu Suwerenności Żywnościowej Nyeleni Polska.
Catrina Fenton, Heritage Seed Library, Wielka Brytania
Catrina jest dyrektorką Heritage Seed Library, żywej kolekcji 800 nasion dawnych i komercyjnych odmian roślin jadalnych w Wielkiej Brytanii. Biblioteka Heritage Seed Library, jest częścią organizacji charytatywnej Garden Organic, która zarówno przechowuje, jak i prowadzi dystrybucję nasion wśród swoich członków. Catrina zajmuje stanowisko Opiekuna Nasion. Zajmuje się utrzymaniem kolekcji i wspiera lokalne społeczności w dzieleniu się wiedzą, w rozwoju upraw i zachowywaniu nasion poprzez szkolenia, wydarzenia i projekty partnerskie. Pracuje w Garden Organic od siedmiu lat, a jej poprzednie role obejmowały programy uprawy żywności w szkołach i innych społecznościach. W wolnym czasie Catrina jest zapaloną hodowczynią warzyw i lubi tworzyć urządzenia do czyszczenia nasion. Wierzy, że Heritage Seed Library ma do odegrania ważną rolę zarówno w zachowaniu nasion, jak i promowaniu umiejętności odnawiania nasion, radzenia sobie ze spadkiem różnorodności genetycznej i wyzwaniami dla bezpieczeństwa żywnościowego.
Ronnie Vernooy, Bioversity International
Konsultant Sudeckiego Społecznościowego Domu Nasion, obywatel Holandii, dołączył do Bioversity International w październiku 2011 roku. Od ponad 25 lat zajmuje się kwestiami związanymi z ochroną i zrównoważonym użytkowaniem rolniczej różnorodności biologicznej w krajach takich jak Chiny, Kolumbia, Kuba, Honduras, Mongolia, Nepal, Nikaragua i Wietnam, a jego praca koncentruje się na polityce i aspektach prawnych ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów genetycznych roślin, zarówno w sytuacji bothex, jak i in situ, od poziomu lokalnego po międzynarodowy. Jednym z tematów szczególnie interesujących są społecznościowe banki nasion (jako forma wspólnotowego działania) i ich rola w zapewnianiu rolnikom głosu i wyboru, aby zachować żywą lokalną różnorodność upraw i związaną z nią wiedzę i autonomię. Ma doświadczenie w partycypacyjnych badaniach. Przebywa jako badacz Bioversity International i współpracownik Centrum Innowacji Rozwoju Uniwersytetu Wageningen i Badań w Holandii.
Arnab Gupta, Wageningen University & Research
Doktor nauk rolniczych (specjalizujący się w technologii nasion i ulepszaniu nasion) z 14-letnim doświadczeniem w sektorze nasion, w tym w sektorze prywatnym, instytutach CGIAR i organizacjach badawczo-rozwojowych. Niedawno służył w Myanmarze w rozwoju sektora nasion ryżu z misją stworzenia zmodernizowanych laboratoriów nasion i projektowania aplikacji cyfrowych dla logistyki nasion i analizy popytu i podaży. Ma duże doświadczenie w pracy w zakresie systemów planowania, zarządzania opartego na wynikach i badaniach oraz raportowania do 9 różnych krajów grupy badawczej (certyfikat ISO / IEC: 1705: 2005 WE). Był przeszkolony i pracował w Holandii, USA, Brazylii, RPA, Mjanmie i doświadczył różnorodnej kultury upraw i środowisk.
PATRONAT: Krajowy Bank Nasion (Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR-PIB). Patronat medialny: Zielone Wiadomości.
Projekt był współfinansowany ze środków Arche Noah Community Seed Banks Academy.
