W październiku 2022 r. razem z trzema innymi członkiniami Agro-Perma-Lab wzięłyśmy udział w treningu Przemyśleć organizacje od nowa w andaluzyjskiej inicjatywie La Bolina we współpracy z projektem Ulex. Był to intensywny czas, podczas którego zostałyśmy zaproszone do przyjrzenia się, jak możemy ulepszyć działania naszej organizacji.
Trening skierowany był do osób, które działają w organizacjach pozarządowych lub nieformalnych grupach, i miał na celu wzmocnienie umiejętności budowania trwałych i efektywnych organizacji. Osoby działające na rzecz zmiany systemu – żywnościowego, ekonomicznego, społecznego itd. – zwłaszcza na obszarach wiejskich, mierzą się z wieloma problemami zewnętrznymi: oporem społeczeństwa wobec zmian, niechęcią ze strony władz, niewielkim zaangażowaniem społecznym. Już samo życie w systemie, który uznajemy za niszczący, wykluczający i eksploatujący ludzi i środowisko naturalne, jest trudnym doświadczeniem dla wielu z nas. Jeśli nasze struktury organizacyjne nie są silne i wspierające, łatwo o utratę nadziei, wypalenie i odejście od walki o zmianę. Z drugiej strony nasze organizacje również często budowane są bez przemyślenia relacji, które powstają między osobami w nie zaangażowanymi. Pojawiają się konflikty, ukryte hierarchie, brak zrozumienia siebie nawzajem, brak poczucia przynależności do grupy. Organizacje na poziomie swojego działania nie przedstawiają tej wizji systemu, którą promują.
W ramach treningu uczyłyśmy się, jak budować organizacje, które będą tworzyć silne relacje międzyludzkie, wspierające więzi, bezpieczne struktury, które pozwolą nam na długotrwałe zaangażowanie. Zależy nam, aby budować takie organizacje, które reprezentują zmianę, którą chcemy widzieć w świecie: organizacje, które rozumieją współzależności, które są etyczne na wielu poziomach, które zwracają uwagę na dobrostan osób działających. Chcemy, aby zaangażowanie w tworzenie lepszego świata nie było wyczerpujące, ale raczej inspirujące i dające nadzieję.
Projekt Ulex zakłada, że do zrównoważonego, długotrwałego działania na rzecz transformacji, potrzebujemy dobrostanu na trzech poziomach: osobistym, w organizacji, w której działamy, i szerzej w sieci, do której należy nasza organizacja. Wychodząc z tego założenia trening rozpoczął się od zbadania tego, jak każda z nas czuje się w naszej Fundacji. W trakcie pracy z małych grupach, a także aktywności indywidualnych, mogłyśmy podzielić się naszą wizją Fundacji oraz rolą, jaką w niej pełnimy. Ćwiczenia angażowały nie tylko nasz umysł, ale również ciało – badałyśmy napięcia, jakie czujemy w związku z naszą pracą, zastanawiałyśmy się, czego nam brakuje do poczucia bezpieczeństwa w organizacji, jakie relacje chcemy w niej budować.
Następnie przeszłyśmy na poziom organizacji, traktowanej jako żywy system. Jako osoby zaangażowane w grupy nieustannie się zmieniamy, zmieniają się nasze potrzeby, nasze umiejętności, nasza wiedza, nasze zainteresowania, nasze relacje. To wszystko wpływa na nasze organizacje, które nie powinny zamykać się w skostniałych strukturach i narzuconych z góry zasadach, ale raczej trwać w procesie zmiany i badania aktualnej sytuacji. Wynika z tego również brak linearności w naszym rozwoju: próbujemy nowych rzeczy, które mogą się nie udać, reorganizujemy się, potrzebujemy umiejętności adaptacji i szukania nowych sposobów działania. Potrzebujemy również różnych inteligencji: racjonalnej, intuicyjnej, emocjonalnej… Dzięki temu możemy tworzyć organizacje, które będą zróżnicowane, a zarazem bardziej zrównoważone. Niczym ekosystem potrzebujący bioróżnorodności, aby móc się odnawiać i przetrwać, tak i my potrzebujemy różnych sposobów postrzegania świata, różnych wrażliwości i zasobów wiedzy, które budują naszą rezyliencję, czyli zdolność do adaptacji i regeneracji po ewentualnych porażkach.
Ważnym elementem treningu były ćwiczenia ucieleśniające przekazywaną wiedzę. Najczęściej część teoretyczna była poprzedzana grupowym ćwiczeniem, które przedstawiało temat. Dotyczyło to zarówno naszych indywidualnych ról, które mamy organizacji, jak i struktur grupowych, w ramach których funkcjonujemy. Pozwalało to na lepsze zauważenie zjawisk i struktur w naszych własnych organizacjach. Jednocześnie bardzo szybko pozwoliło na integrację grupy złożonej z osób z kilku krajów i reprezentujących różne organizacje. Codziennie rano uczestniczyłyśmy również w zajęciach uważności, dzięki którym łatwiej było poczuć bliskość z miejscem i momentem.
Podczas warsztatów zorganizowano również spotkanie z hiszpańskim biurem Greenpeace, które jest obecnie w trakcie głębokich przekształceń strukturalnych. Zapoznałyśmy się z procesem, przez który przeszło biuro i jego efektami. Było ciekawe posłuchać, w jaki sposób transformacja zachodzi w dużych organizacjach – świadomość, że nawet tak duże instytucje mogą przejść głęboką zmianę, daje nadzieję na to, że wszystkie organizacje mogą przejść ten proces.
Trening prowadziły dwie osoby z dużym doświadczeniem facylitacji procesów i pracy w grupach. María i Ruth to osoby od wielu lat zaangażowane w różnorodne ruchy społeczne, projekty łączące sztukę, dobrostan i aktywizm; współzałożycielki inicjatywy La Bolina, która również przeszła proces transformacji na przestrzeni swojego kilkuletniego istnienia. Łączą praktyki ucieleśnienia z teoriami na temat pracy grupowej i angażowania ludzi w ruchy oddolne, angażują w to również swoje doświadczenie z teatrem uciśnionych i innymi metodami teatru społecznego. Dzięki temu praca z nimi to głębokie doświadczenie, które pozwala nam lepiej porozumieć się z samymi sobą i z naszymi emocjami dotyczącymi pracy w organizacji, ale również być bardziej uważnymi na potrzeby i sposoby pracy innych osób.
Na pewno wzmacniającym trening elementem było otoczenie: odbył się on w niewielkiej wsi pod Granadą, daleko od zgiełku miasta czy większych więzów transportowych. Część sesji warsztatowych odbyło się na zewnątrz, również ze względu na niezwykły dla tej pory roku upał. Drzewa pomarańczowe i oliwne zapraszały do medytacji i pogłębionej refleksji na temat odbywającego się procesu.
Trening odbył się w ramach projektu Erasmus+ Empowering sustainable and citizen-led transformation in rural communities through adult education. Jego celem było wzmacnianie osób działających edukacyjnie na obszarach wiejskich – osób związanych z oddolnym aktywizmem, lokalnymi organizacjami pozarządowymi, grupami nieformalnymi. Więcej o podsumowaniu projektu przeczytasz <<TUTAJ>>.
Warsztaty odbyły się w ramach projektu „Empowering sustainable and citizen-led transformation in rural communities through adult education” finansowanego przez Unię Europejską.
