Teneryfa, perła kanaryjska, to nie tylko europejskie plaże i soczyste owoce, ale także miejsce niezwykłych przygód, wymiany wiedzy i nauki. W październiku trzy członkinie Fundacji Agro-Perma-Lab wyjechały na odbywający się na tej hiszpańskiej wyspie kurs edukacyjny, który był pełen niezapomnianych przeżyć, odkryć i refleksji. W niniejszym tekście opowiemy o naszych doświadczeniach, poznając jednocześnie bogactwo kulturowe, ekosystemy i wyzwania związane ze zrównoważonym rozwojem Teneryfy.
Optymizm vs. pesymizm klimatyczny
Tuż po rozpoczęciu naszej podróży, organizatorzy postanowili postawić nas twarzą w twarz z wyzwaniami związanymi z klimatem i emisją CO2. Otworzyło to tym samym krąg dyskusji pomiędzy uczestnikami z różnych krajów Europy. Poruszyliśmy kwestie takie jak m.in. strategie zrównoważonych i skróconych łańcuchów dostaw czy produkcji produktów roślinnych. Produkcja fasoli, soczewicy, grochy czy orzechów zazwyczaj ma niższe emisje gazów cieplarnianych w porównaniu do mięsa zwierzęcego. Oznacza to, że proporcje ilości białka do emisji dwutlenku węgla są zazwyczaj korzystniejsze w przypadku roślinnych źródeł białka.
Buszujące w Lesie laurowym
Wizyta w parku Tanaga i spacer przez laurowy las okazały się prawdziwą ucztą dla zmysłów. Laurowy las na Teneryfie, znany również jako Bosque de laurisilva, to unikalny ekosystem, który skrywa wiele interesujących sekretów. Jedną z fascynujących ciekawostek jest to, że ten rodzaj lasu jest pozostałością z ery paleogenu, co oznacza, że jego pierwotna flora pochodzi z okresu 40-50 milionów lat temu. Jest to zatem jedno z najstarszych środowisk leśnych na Ziemi. Podążając śladami pierwszych odkrywców Teneryfy oraz korzystając z narzędzia edukacyjnego w technice Yincanawa, opracowanej przez lokalnych aktywistów, zadawaliśmy sobie pytanie, jak taki las przetrwał w strefie, gdzie deszcz to zjawisko rzadkie? Odpowiedzi znaleźliśmy w fascynującym i unikatowym na skale światową mechanizmie, dzięki któremu las pozyskuje wodę z chmur! Zapewnia jednocześnie bezpieczeństwo lokalnej społeczności. Ponadto, laurowe lasy były szeroko rozpowszechnione na obszarach Europy i basenu Morza Śródziemnego w przeszłości, ale obecnie są rzadkie i występują tylko na kilku wyspach Makaronezji, Teneryfie, La Gomerze i Maderze. Z tego powodu laurowy las na Teneryfie jest uznawany za unikatowy i chroniony przez wiele działań konserwacyjnych, co sprawia, że jest on atrakcyjnym miejscem dla badaczy i miłośników przyrody.
Ogień i Historia
Kolejnymi punktami naszego szkolenia były wulkan Teide, najwyższy szczyt Hiszpanii, oraz północna część wyspy, która podczas naszej wizyty płonęła żywym ogniem. Pożar, który trawił znaczną część lasu, pozostawił nas z mieszanką smutku oraz melancholii. Wyrywające się spod spalonych gałęzi zwęglone konary malowały dość makabryczny pejzaż na tle błękitnego oceanu. Coroczne pożary są regularnym zjawiskiem. Tegoroczny miał miejsce już dwukrotnie, co niestety może znacznie obniżyć, a nawet całkowicie uniemożliwić jego naturalny proces odnowy. Życie na wyspie w dużej mierze zależy od istnienia tego unikatowego lasu. Wraz z przewodnikiem, wykorzystując narzędzia dramy, odkrywałyśmy historię podboju Teneryfy przez Hiszpanów oraz dowiedziałyśmy się o ówczesnym istnieniu rdzennej ludności Wanczu. Historia oraz tradycje rdzennych mieszkańców Teneryfy, przekazywane są tylko ustnie, nie pozostały żadne pisemne źródła dotyczącej tej wygasłej kultury.
Permakultura i Samowystarczalność
W czasie pobytu odwiedziliśmy również lokalną permakulturową farmę, gdzie harmonia roślin i zwierząt przyprawiła nas o zachwyt. Badania przeprowadzone przez jedną z działaczek lokalnych wskazały, że techniki permakultury, które są stosowane na farmie, mogłoby uczynić wyspę i jej mieszkańców samowystarczalnych żywnościowo. Aktualnie na Teneryfie dominuje uprawa warzyw i owoców przeznaczanych głównie na eksport. To prawdziwe odkrycie, biorąc pod uwagę obecną zależność od importu żywności oraz kapitału finansowego wypływającego w większości poza wyspę, ze względu na działalność biznesową touroperatorów z kontynentalnej części kraju. Ciekawostką jest, że odwiedzona przez nas farma funkcjonuje od prawie 27 lat i regularnie, cotygodniowo zaopatruje w paczki świeżych warzyw ponad 30 rodzin z regionu.
Społeczność i Współpraca
W ostatnim dniu naszej podróży spotkaliśmy się z lokalną społecznością wioski SOS Children – międzynarodowego projektu organizacji pomagającej dzieciom oraz niepełnoletnim osobom migrującym z krajów afrykańskich, terenów objętych konfliktami zbrojnymi, lub o trudnym kontekście rodzinnym. Wytrwałość i determinacja pracowników centrum, w obliczu różnych trudności, była bardzo inspirująca, a rozmowy z mieszkańcami pozwoliły nam zrozumieć realia życia na wyspie z zupełnie nowej perspektywy. Ogród permakulturowy prowadzony przez opiekunów wraz z ich podopiecznymi, jest miejscem, w którym zawiązują się więzi, a trudności życiowe na moment zostają poza furtką do ogrodu.
Podróż na Teneryfę i spotkanie z lokalną organizacją EDUPlus, była nie tylko wyjątkową przygodą, ale także nauką i czasem pełnym inspiracji. Odkrywając tajemnice tej wyjątkowej wyspy, nie tylko wzbogaciłyśmy swoją wiedzę dotyczącą bioróżnorodności, ale przede wszystkim poznałyśmy lokalne metody przekazywania wiedzy oraz edukacji dorosłych, jak również nowe sposoby myślenia o zrównoważonym rozwoju. Warto czasem oderwać się od codzienności i pozwolić sobie na eksplorację – może właśnie tam znajdują się odpowiedzi na nasze największe pytania.
Skończyłyśmy to doświadczenie bogatsze o nowe spojrzenie na wyspiarskie ujęcie ekologii, agroekologii i permakultury na Teneryfie, kulturę lokalną oraz współpracę międzynarodową. Niech nasza podróż będzie inspiracją dla innych poszukiwaczek i poszukiwaczy wiedzy.
Wyjazd odbył się w ramach projektu „EduGlow” finansowanego przez Unię Europejską.
